Οι πρόσφατες καταγγελίες για περιστατικά βίας από δασκάλους σε νηπιαγωγεία έρχονται να υπενθυμίσουν ένα σοβαρό και επαναλαμβανόμενο ζήτημα: η βία, ακόμα και όταν εκδηλώνεται από άτομα που έχουν αναλάβει τον ρόλο του εκπαιδευτικού και του παιδαγωγού, συχνά αποτελεί έναν διαστρεβλωμένο τρόπο επικοινωνίας. Δεν είναι απλώς μια πράξη επιθετικότητας, αλλά ένα σύστημα μέσα στο οποίο κάποιοι καταφεύγουν όταν αδυνατούν να εκφράσουν διαφορετικά τις ανάγκες, την απογοήτευση ή την αίσθηση ελέγχου τους.
Η βία στον χώρο του σχολείου – είτε εκδηλώνεται από μαθητές είτε, ακόμη χειρότερα, από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς – δημιουργεί ένα περιβάλλον φόβου και αβεβαιότητας. Τα παιδιά που βιώνουν τέτοιες εμπειρίες σε τόσο νεαρή ηλικία ενδέχεται να μάθουν να θεωρούν τη βία αποδεκτή ή ακόμα και αναγκαία για την επίλυση των συγκρούσεων. Έτσι, ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται: τα θύματα της σημερινής βίας μπορεί να γίνουν οι θύτες του αύριο.
Οι εκπαιδευτικοί, που έχουν τον ρόλο της καθοδήγησης και της διαμόρφωσης της προσωπικότητας των παιδιών, οφείλουν να είναι οι πρώτοι που θα δείχνουν ότι η επικοινωνία δεν χρειάζεται βία. Όταν, όμως, οι ίδιοι καταφεύγουν σε επιθετικές συμπεριφορές, τα παιδιά αποκομίζουν λανθασμένα μηνύματα για το τι σημαίνει σεβασμός, όρια και συναισθηματική έκφραση.
Είναι κρίσιμο να θυμόμαστε ότι κανένα παιδί δεν φταίει αν κάποιος του φωνάζει, το βρίζει, το κτυπά ή το φοβερίζει. Αντί να μάθει να ανέχεται τέτοιες συμπεριφορές, μπορεί να διδαχθεί πώς να αναγνωρίζει τη βία, να την κατονομάζει και να κατανοεί ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι να διαχειριστεί τις συγκρούσεις. Οι παρεμβάσεις πρέπει να ξεκινούν από την εκπαίδευση των ίδιων των ενηλίκων – εκπαιδευτικών και γονέων – ώστε να αποφεύγεται η διαιώνιση αυτών των προτύπων.
Συχνά, η βία προσφέρει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Οι άνθρωποι που γίνονται βίαιοι μπορεί να πιστεύουν ότι μόνο άλλοι βίαιοι άνθρωποι μπορούν να τους ανεχτούν. Βλέπουν τον κόσμο ως ένα επικίνδυνο μέρος όπου η επιβολή δύναμης είναι η μόνη επιλογή. Αυτό όμως δεν είναι παρά ένα σχήμα αυτοτροφοδοτούμενης αναπαραγωγής της βίας. Συχνά θεωρούν τους εαυτούς τους θύματα κι εξηγούν τις βίαιες συμπεριφορές τους ως αποτέλεσμα μίας αντίδρασης σε κάτι που τους έθιξε ή τους πλήγωσε.
Αυτός είναι ο φαύλος κύκλος της βίας: οι άνθρωποι που την υφίστανται συχνά τη μαθαίνουν, την αναπαράγουν και τη θεωρούν φυσιολογική. Είναι σαν ένα κοπάδι μυρμηγκιών που, αν παγιδευτούν σε κύκλο, συνεχίζουν να περπατούν αδιάκοπα μέχρι την εξάντληση και τον θάνατο. Όμως, αν ένα ξυλάκι βρεθεί στον δρόμο τους, αν κάτι τους αναγκάσει να αλλάξουν πορεία, τότε μπορούν να σωθούν. Το ίδιο συμβαίνει και με τη βία. Χρειάζεται μια παρέμβαση, ένα νέο στοιχείο που θα διακόψει την επανάληψη της βίας και θα προσφέρει εναλλακτικές διαδρομές
Το πιο σημαντικό βήμα για να σπάσει ο κύκλος της βίας είναι να μιλήσουμε. Να αναγνωρίσουμε ότι η βία δεν είναι λύση, ότι υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι διαχείρισης των συναισθημάτων και της έντασης. Η καταγγελία τέτοιων περιστατικών δεν πρέπει να θεωρείται ταμπού, αλλά αναγκαία πράξη προστασίας των παιδιών και διαμόρφωσης μιας υγιούς κοινωνίας.
Στην Κύπρο, το "Hope For Children" προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες ψυχολογικής, κοινωνικής και νομικής στήριξης για παιδιά και οικογένειες.
Η γραμμή 1466 λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, παρέχοντας άμεση βοήθεια και καθοδήγηση.
Η βία μπορεί να σπάσει. Ο φαύλος κύκλος δεν είναι αέναος. Χρειάζεται απλώς μια παρέμβαση, μια απόφαση να αλλάξουμε κατεύθυνση. Και αυτή η αλλαγή ξεκινά από όλους εμάς, είτε ως γονείς, είτε ως εκπαιδευτικοί, είτε ως κοινωνία που δεν ανέχεται πλέον τη βία ως μέσο διαπαιδαγώγησης.