Το «Hope for Children» CRC Policy Center τιμά και φέτος την «Παγκόσμια Hμέρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, στις 6 Μαρτίου, ρίχνοντας και πάλι φως σε ένα φαινόμενο που καταγράφει ραγδαία αύξηση περιστατικών και στην Κύπρο. Ο ορισμός του εκφοβισμού αναφέρεται στην «επιθετική συμπεριφορά που εκδηλώνεται σκόπιμα, απρόκλητα και επαναλαμβανόμενα σε ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων. Στη συμπεριφορά του εκφοβισμού υπάρχει μια διαφορά ισχύος ανάμεσα σ’ αυτούς που την ασκούν και σ’ αυτούς που την υφίστανται. Δεν πρόκειται για μια διαμάχη που χρειάζεται επίλυση.» (Vaillancourt et al., 2008).
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο εκφοβισμός επηρεάζει τη γενική ευημερία των εμπλεκομένων και συσχετίζεται με συμπτώματα προβλημάτων ψυχικής υγείας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακαδημαϊκές προκλήσεις και επίμονο ψυχολογικό στρες. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αυτοτραυματισμό και αυτοκτονία, δυσκολίες συγκέντρωσης, πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι, αίσθημα έντασης, θλίψη ή/και ζάλη, ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση, διαταραχές ύπνου και τάση απόσυρσης από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Οι τύποι εκφοβισμού συμπεριλαμβάνουν τον σωματικό, λεκτικό, συναισθηματικό και διαδικτυακό εκφοβισμό. Ο σωματικός εκφοβισμός περιλαμβάνει σωματικές πράξεις επιθετικότητας ή βίας, όπως χτυπήματα, κλωτσιές, σπρωξίματα ή καταστροφή περιουσιακών στοιχείων/αντικειμένων και ο λεκτικός εκφοβισμός περιλαμβάνει τη χρήση λόγου που σκοπό έχει να πληγώσει, να εκφοβίσει ή να μειώσει τους άλλους μέσω προσβολών, πειραγμάτων ή διάδοσης φημών. Ο συναισθηματικός εκφοβισμός, γνωστός και ως ψυχολογικός εκφοβισμός, περιλαμβάνει χειραγώγηση, απομόνωση ή αποκλεισμό ατόμων ενώ, ο διαδικτυακός εκφοβισμός συμβαίνει μέσω ηλεκτρονικών μέσων, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα μηνύματα, τα email ή διαδικτυακά φόρουμ και περιλαμβάνει παρενόχληση, εξευτελισμό ή απειλή άλλων ανώνυμα ή δημόσια.
Στο πλαίσιο της εν εξελίξει Εθνικής Στρατηγικής για την Πρόληψη και τη Διαχείριση της Βίας στο σχολείο (2018-2024), υλοποιείται έρευνα με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για την έκταση, τις μορφές και τις τάσεις της σχολικής βίας στην Κύπρο. Τα τελευταία ευρήματα αυτής της διαχρονικής μελέτης, την οποία εποπτεύει ο καθηγητής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Κώστας Φάντης και ανακοινώθηκαν τον Οκτώβριο του 2023 , υποδεικνύουν ότι 1 στους 4 μαθητές δηλώνει ότι είναι θύμα εκφοβισμού στο σχολικό πλαίσιο, αλλά και διαδικτυακά, φανερώνοντας μια κλιμάκωση αυτού του φαινομένου τα τελευταία τρία χρόνια. Επιπρόσθετα, 1 στους 5 εφήβους είναι θύμα κυβερνοεκφοβισμού, κάτι που συνάδει και με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, και 1 στα 10 παιδιά περιθωριοποιείται. Παράλληλα, η έρευνα δείχνει ότι το ποσοστό των 95% των εκπαιδευτικών, ήταν μάρτυρες βίας μεταξύ μαθητών ή μαθητριών, πέραν του 50% των μαθητών είναι παρατηρητές/θεατές περιστατικού σχολικής βίας, ενώ μόνο το 18% των μαθητών θα υπερασπιστεί/παρηγορήσει το θύμα του περιστατικού.
Τα ευρήματα αυτά, υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη για εφαρμογή δράσεων που αποσκοπούν στην πρόληψη αλλά και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση και καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού.
Όταν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί διαπιστώσουν ότι ένα παιδί έχει πέσει θύμα εκφοβισμού, είναι απαραίτητο να αναλάβουν άμεσα μέτρα. Οι γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ακούσουν και να προσφέρουν υποστήριξη στο παιδί, να καταγράψουν το περιστατικό, να ενημερώσουν τις αρμόδιες αρχές του σχολείου, να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια αν απαιτείται, να ενισχύσουν την ανοιχτή επικοινωνία με το παιδί, να του διδάξουν στρατηγικές αντιμετώπισης του εκφοβισμού και να προωθήσουν μια κουλτούρα σεβασμού και ενσυναίσθησης. Με την εφαρμογή αυτών των προληπτικών μέτρων, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πιο ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για όλα τα παιδιά, εξασφαλίζοντας ότι κάθε παιδί νιώθει σεβαστό και ενδυναμωμένο.
Το «Hope For Children» CRC Policy Center πραγματοποιεί βιωματικά εργαστήρια για την πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Δύο από τα προγράμματα που προσφέρονται είναι το «Beat Bullying» που εκπαιδεύει τους μαθητές, μέσω της μη τυπικής εκπαίδευσης, στην αντιμετώπιση του φαινομένου και η λειτουργία των CRC Clubs σε συγκεκριμένα σχολεία με στόχο την εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους όπως ορίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και η ανάθεση του ρόλου ως Πρεσβευτές των Δικαιωμάτων του Παιδιού στα σχολεία τους.
Ταυτόχρονα, ο Οργανισμός σε συνεργασία με τον ΣΠΑΒΟ λειτουργεί την Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών και Εφήβων 116111 που δίνει τη δυνατότητα σε όλα τα παιδιά να τηλεφωνούν δωρεάν και ανώνυμα για να λαμβάνουν υπηρεσίες καθοδήγησης και ψυχολογικής υποστήριξης. Επιπλέον, ο Οργανισμός προσφέρει δωρεάν και εχέμυθα ψυχολογική, κοινωνική, νομική στήριξη και καθοδήγηση για παιδιά και γονείς, καθώς και εξ αποστάσεως καθοδήγηση μέσω της Παγκύπριας Γραμμής Στήριξης 1466.